Đồng chí Mai Sơn, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh; PGS.TS Phạm Bảo Sơn, Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội; Hòa thượng Thích Quảng Tùng, Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự T.Ư Giáo hội Phật giáo Việt Nam; GS.TS Vũ Minh Giang, Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo Viện Trần Nhân Tông; PGS.TS Nguyễn Tiến Vinh, Viện trưởng Viện Trần Nhân Tông; ông Trương Quang Hải, Giám đốc Sở VHTTDL chủ tọa và điều hành hội thảo.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Mai Sơn phát biểu tại hội thảo

Tham dự hội thảo có gần 300 đại biểu là lãnh đạo, nhà khoa học, các chuyên gia, nhà quản lý, tăng, ni đến từ Cục Di sản Văn hóa (Bộ VHTTDL), Viện Nghiên cứu Văn hóa, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam, T.Ư Giáo hội Phật giáo Việt Nam… Cùng dự còn có đại diện lãnh đạo một số sở, ban, ngành; UBND các huyện, thành phố trong tỉnh…

Bắc Giang là vùng đất thuộc miền thượng của trấn Kinh Bắc xưa, là một trong những địa phương mang trong mình nhiều dấu tích, di sản và sự hiện diện sinh động nhất của Phật giáo truyền thống và đương đại Việt Nam. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Bắc Giang có khoảng 940 ngôi chùa, tự viện Phật giáo. Các cơ sở tự viện Phật giáo chủ yếu thuộc hai dòng Phật giáo tiêu biểu là Phật giáo Lâm Tế và Phật giáo Trúc Lâm. Trong đó, chùa Bổ Đà (xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên) được biết đến là nơi hành đạo của Phật giáo Lâm Tế và chùa Vĩnh Nghiêm (xã Trí Yên, huyện Yên Dũng) là chốn Tổ của Phật giáo Trúc Lâm. Đặc biệt, bên sườn Tây Yên Tử thuộc tỉnh Bắc Giang, là một trong những vùng đất ghi dấu sự phát triển và hưng thịnh của Phật giáo Trúc Lâm Yên Tử, gắn với con đường hoằng dương Phật pháp của Phật hoàng Trần Nhân Tông.

Quang cảnh hội thảo

Từ bối cảnh hàm chứa những giá trị lịch sử, văn hóa trên, Hội thảo khoa học quốc gia “Không gian văn hóa Phật giáo Bắc Giang” (Tây Yên Tử) được tổ chức với mong muốn làm sáng rõ, lan tỏa những giá trị di sản một cách có hệ thống và toàn diện, bao gồm cả những phát hiện khoa học mới về Phật giáo Bắc Giang – Tây Yên Tử; đồng thời đưa ra những giải pháp đối với tiềm năng, cơ hội và thách thức của địa phương nhằm bảo tồn, phát huy những giá trị để tạo thành nguồn lực trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Các đại biểu tham quan trưng bày sách và các hiện vật liên quan đến Phật giáo Trúc Lâm

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Mai Sơn nhấn mạnh: Văn hóa Phật giáo là một bộ phận quan trọng, góp phần tạo nên bức tranh văn hóa Bắc Giang đa dạng, phong phú đậm đà bản sắc dân tộc. Tỉnh Bắc Giang xác định bảo tồn và phát huy di sản văn hóa Phật giáo nói chung, di sản văn hóa Phật giáo Trúc Lâm Yên Tử nói riêng gắn với phát triển du lịch văn hóa tâm linh bền vững là nhiệm vụ quan trọng đối với các cấp chính quyền và nhân dân toàn tỉnh. Trong những năm gần đây, tỉnh Bắc Giang đã nỗ lực cao trong việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa Phật giáo: Xuất bản hàng loạt cuốn sách, ấn phẩm nghiên cứu, tuyên truyền; tổ chức nhiều cuộc khai quật khảo cổ; lập hồ sơ khoa học đề nghị xếp hạng di tích các cấp; tổ chức các cuộc Hội thảo khoa học. Đặc biệt,  Đề án “Con đường Hoằng dương Phật pháp của các Phật Tổ Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử” đang được đầu tư nghiên cứu, triển khai với các hoạt động cụ thể nhằm khai thác tiềm năng, lợi thế cảnh quan thiên nhiên Tây Yên Tử gắn với dấu tích chùa tháp liên quan đến Phật giáo Trúc Lâm Yên Tử, để xây dựng thành khu du lịch trọng điểm của tỉnh. Tuy nhiên, nguồn thông tin, tư liệu liên quan đến Phật giáo và văn hóa Phật giáo Bắc Giang qua các thời kỳ lịch sử còn tương đối ít ỏi và chưa mang tính hệ thống; những công trình, tác phẩm nghiên cứu chuyên sâu về văn hóa Phật giáo Bắc Giang còn ở số lượng khiêm tốn, nhất là những công trình nghiên cứu về Phật giáo Trúc Lâm Yên Tử; việc đề xuất các giải pháp bảo tồn, phát huy di sản văn hóa Phật giáo gắn với phát triển du lịch còn nhiều hạn chế... Thông qua Hội thảo này, Đảng bộ và chính quyền tỉnh Bắc Giang mong muốn được lắng nghe, tiếp thu ý kiến quý báu của các cơ quan, đơn vị, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu trong và ngoài tỉnh; đồng thời, sau hội thảo này, mỗi đại biểu sẽ trở thành một sứ giả giúp tỉnh Bắc Giang quảng bá, lan tỏa những giá trị văn hóa tốt đẹp của địa phương, thu hút ngày càng đông đảo các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp,… chung tay bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di sản văn hóa Bắc Giang nói chung, di sản văn hóa Phật giáo Bắc Giang nói riêng, gắn với phát triển kinh tế, du lịch trên địa bàn tỉnh.

PGS.TS Nguyễn Tiến Vinh, Viện trưởng Viện Trần Nhân Tông phát biểu kết luận hội thảo

Hội thảo nhận được tổng số 110 tham luận với sự tham gia của 128 học giả thuộc nhiều lĩnh vực đến từ nhiều cơ quan, tổ chức khác nhau trên cả 3 miền đất nước. Ban tổ chức chọn 74 tham luận tiêu biểu nhất để đăng toàn văn trong kỷ yếu. Có hơn 20 ý kiến tham luận, phát biểu trực tiếp tại hội thảo. Các chuyên gia, nhà khoa học tập trung thảo luận 3 nhóm nội dung chủ đạo, gồm: Không gian văn hoá Phật giáo Bắc Giang trong dòng chảy lịch sử Phật giáo Việt Nam, di sản văn hóa Phật giáo Bắc Giang, bảo tồn và phát huy giá trị không gian văn hóa Phật giáo Bắc Giang (Tây Yên Tử). 

Phát biểu tổng kết, PGS.TS Nguyễn Tiến Vinh đánh giá hội thảo diễn ra sôi nổi, nội dung đa dạng với nhiều cách tiếp cận khác nhau, từ lĩnh vực quản lý, quản trị, kinh doanh đến nghiên cứu văn hóa, lịch sử, tôn giáo… trên tinh thần cởi mở, chân thành, cơ bản đáp ứng mục tiêu đề ra. Các tham luận đã đưa ra những nhận định về giá trị của các di tích, văn hóa Phật giáo trên địa bàn tỉnh Bắc Giang.

Các đại biểu chủ tọa, điều hành hội thảo

Trên cơ sở kết quả của hội thảo, các cấp, ngành có liên quan của tỉnh Bắc Giang sẽ nghiên cứu, xem xét để vận dụng vào thực tiễn, góp phần bảo tồn giá trị không gian văn hóa Phật giáo Tây Yên Tử, thúc đẩy phát triển  KT-XH của tỉnh. 

Đại biểu, các nhà khoa học chụp ảnh lưu niệm tại chùa Vĩnh Nghiêm

Trong khuôn khổ của hội thảo, sáng ngày 01/11, các đại biểu và các nhà khoa học đã đi thực tế tại chùa Vĩnh Nghiêm và Thiền Viện Trúc Lâm Phượng Hoàng (đều thuộc huyện Yên Dũng).

Phí Trường Giang